CỤC KIỂM SOÁT Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG

Trung tâm Quan trắc môi trường miền Trung và Tây Nguyên là đơn vị đầu mối của Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường thực hiện quan trắc môi trường quốc gia tại khu vực miền Trung và Tây Nguyên. Năm 2023, Trung tâm được giao thực hiện “Chương trình quan trắc môi trường quốc gia đối với môi trường khí và nước” tại khu vực với mục tiêu theo dõi hiện trạng chất lượng môi trường nước, không khí theo không gian và thời gian, kịp thời phát hiện và cảnh báo các trường hợp ô nhiễm, các sự cố ô nhiễm môi trường nước và không khí nhằm đề xuất giải pháp khắc phục. 

Chương trình quan trắc được thực hiện tại 33 điểm không khí thuộc địa bàn các tỉnh vùng kinh tế trọng điểm miền Trung (Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định); 36 điểm nước mặt trên 2 lưu vực sông (LVS): Hương, Vu Gia - Thu Bồn tại 04 tỉnh, thành phố (Kon Tum, Quảng Nam, Tp Đà Nẵng và Thừa Thiên Huế); môi trường nước biển ven bờ tại 34 điểm thuộc 07 tỉnh, thành phố (Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Tp Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định). Chất lượng môi trường nước mặt được đánh giá dựa theo chỉ số chất lượng nước của Việt Nam (VN_WQI) do Tổng cục Môi trường ban hành theo Quyết định số 1460/QĐ - TCMT ngày 12 tháng 11 năm 2019 về việc ban hành hướng dẫn kỹ thuật tính toán và công bố chỉ số chất lượng nước Việt Nam và được tính theo các thông số quan trắc đặc trưng bao gồm: nhiệt độ, pH, một số thông số kim loại nặng, thuốc bảo vệ thực vật, hữu cơ và dinh dưỡng. Chất lượng môi trường không khí được đánh giá, so sánh với QCVN 05:2013/BTNMT (TB 01h) và QCVN 26:2010/BTNMT. Chất lượng môi trường nước biển được đánh giá, so sánh với QCVN 10-MT:2015/BTNMT.

 Sau đây là diễn biến chất lượng môi trường không khí và nước năm 2023 (thực hiện từ tháng 3/2023 đến tháng 11/2023).

CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ NĂM 2023

Kết quả quan trắc môi trường không khí, tiếng ồn và cường độ dòng xe qua 8 đợt trong năm 2023 (được thực hiện từ tháng 3 đến tháng 11) tại 5 tỉnh vùng kinh tế trọng điểm miền Trung cho thấy môi trường không khí chủ yếu bị ô nhiễm tổng bụi lơ lửng (TSP) và tiếng ồn với tỉ lệ trung bình là 24,2% giá trị TSP vượt QCVN 05 (300 µg/m3) và 48,1% giá trị tiếng ồn vượt QCVN 26 (70 dBA) tại các trục giao thông lớn và KCN; các thông số SO2 và NO2 thấp hơn giới hạn cho phép.

Bảng 1. Tỷ lệ % thông số vượt ngưỡng trong môi trường không khí tại khu vực miền Trung năm 2023

Ghi chú: tiếng ồn theo QCVN 26: 2010/BTNMT

Qua 8 đợt quan trắc năm 2023, tại 33 điểm cho thấy giá trị TSP trung bình dao động từ 138 – 340 µg/m3, với giá trị TSP trung bình cao nhất tại điểm đo Trước ô tô Trường Hải – Quảng Nam (340 µg/m3) vượt QCVN 05 (300 µg/m3) với 1,1 lần; nguyên nhân đây là nút giao thông ngay đường Quốc lộ 1A nên lưu lượng xe cộ qua lại rất đông làm gia tăng giá trị TSP. Các điểm quan trắc có giá trị vượt quy chuẩn tập trung chủ yếu tại các trục đường giao thông và gần các khu vực có hoạt động sản xuất công nghiệp, cụ thể: Đông Nam KCN Phú Bài, chợ Đông Ba (Thừa Thiên Huế); Tây KCN Liên Chiểu, Đông KCN Hòa Khánh, ngã 5 đường Trần Bình Trọng (Đà Nẵng); Trước ô tô Trường Hải (Quảng Nam); ngã tư Quang Trung – Hùng Vương (Quảng Ngãi) và phía Đông KCN Phú Tài, phường Quang Trung - TP Quy Nhơn (Bình Định).

Giá trị trung bình thấp nhất tại điểm đo khu dân cư phía Tây KCN Tam Hiệp (138 µg/m3) do đây là điểm tập trung dân cư thưa thớt, phương tiện qua lại tại vị trí này tương đối thấp.

 Giá trị TSP trung bình năm 2023 vượt QCVN 05 (300 µg/m3) với 9/33 điểm quan trắc, chiếm tỷ lệ 27,3%. Nhìn chung giá trị TSP tại đa số các điểm quan trắc có xu hướng tăng dần từ đợt 1 đến đợt 5 và giảm dần từ đợt 6 đến đợt 8.

Ô nhiễm tiếng ồn tập trung tại các điểm quan trắc trên tuyến giao thông lớn và điểm gần KCN, đặc biệt vào các giờ cao điểm, mức độ ồn trung bình dao động trong khoảng 55,3 - 81,9 dBA. Giá trị tiếng ồn giữa các đợt quan trắc ít có sự biến động. Các điểm quan trắc có giá trị tiếng ồn vượt ngưỡng cả 08 đợt quan trắc năm 2023 được xác định tại: Đông Nam KCN Phú Bài, Tây Bắc KCN Phú Bài, chợ Đông Ba (Thừa Thiên - Huế); Tây KCN Liên Chiểu, Đông KCN Hòa Khánh, ngã 5 đầu đường Trần Bình Trọng (Đà Nẵng); trước ôtô Trường Hải, KDC Tân Hy (Quảng Nam); KDC trước KCN Sài Gòn - Dung Quất, Đông Bắc KCN Quảng Phú, Tây Nam KCN Quảng Phú, ngã tư Quang Trung - Hùng Vương (Quảng Ngãi); khu KTTH Nhơn Hội, phía Đông KCN Phú Tài, ngã tư Ý Lan - Lê Hồng Phong, phường Quang Trung (Tp Quy Nhơn, Bình Định). Riêng vị trí quan trắc tại KDC Tân Hy (đợt 5) có giá trị tiếng ồn tăng cao đột biến, nguyên nhân là do thời điểm lấy mẫu có công trình đang tháo gỡ.

CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG NƯỚC MẶT NĂM 2023

Kết quả quan trắc môi trường nước mặt qua 08 đợt của năm 2023 (được thực hiện từ tháng 3 đến tháng 11) tại LVS Vu Gia - Thu Bồn (30 điểm quan trắc) và sông Hương (6 điểm quan trắc) có chỉ số VN_WQI trung bình dao động từ 82 - 95, chất lượng nước đạt mức tốt và rất tốt, trong đó: có 11/36 điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng tốt cho mục đích cấp nước sinh hoạt (chiếm tỷ lệ 30,6%), 25/36 điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt nhưng cần các biện pháp xử lý phù hợp (chiếm tỷ lệ 69,4%).

Lưu vực sông Hương

Chất lượng nước trên LVS Hương năm 2023 có giá trị VN_WQI trung bình nằm trong khoảng 88 – 95. Nhìn chung, chất lượng nước trên LVS Hương duy trì ở mức tốt đến rất tốt, cụ thể: 4/6 các điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng tốt cho mục đích cấp nước sinh hoạt, 2/6 điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt nhưng cần các biện pháp xử lý phù hợp.

Chất lượng nước trên LVS Vu Gia - Thu Bồn năm 2023 có giá trị WQI trung bình nằm trong khoảng 84 - 95, duy trì ở mức tốt đến rất tốt, có: 7/30 các điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng tốt cho mục đích cấp nước sinh hoạt, 23/30 điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt nhưng cần các biện pháp xử lý phù hợp.

CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG NƯỚC BIỂN VEN BỜ NĂM 2023

Khu vực ven biển duyên hải miền Trung năm 2023 được đánh giá qua 08 đợt quan trắc (được thực hiện từ tháng 3 đến tháng 11) tại 34 điểm/đợt tập trung tại khu vực ven biển của 7 tỉnh/ thành phố Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định. Trong đó, vùng ven biển Quảng Bình 10 điểm, vùng ven biển Quảng Trị 06 điểm, vùng ven biển Thừa Thiên Huế 08 điểm; vùng ven biển Đà nẵng 02 điểm; vùng ven biển Quảng Nam 03 điểm; ven biển Quảng Ngãi 03 điểm và 02 điểm ven biển Quy Nhơn. 

Tổng chất rắn lơ lửng (TSS)        

Giá trị TSS qua 08 đợt quan trắc năm 2023 dao động từ <6,0 - 113,0 mg/L. Tại đa số các điểm quan trắc ở Quảng Bình và Quảng Trị, giá trị TSS tăng mạnh và vượt vào đợt 3,7 và đợt 8. Các điểm quan trắc từ Thừa Thiên Huế đến Bình Định có giá trị TSS tăng mạnh vào đợt 3,5,7 và đợt 8. Nhìn chung, qua 08 đợt quan trắc có 39/272 điểm quan trắc vượt QCVN 10 cột 1&2.

Giá trị N - NH4+

Giá trị N-NH4+ dao động từ  <0,06 – 0,48 mg/L. Nhìn chung, đa số các điểm quan trắc giá trị N-NH4+đều đạt QCVN 10 cột 1&2, tuy nhiên tại bãi biển Hải Ninh (Quảng Bình), biển Triệu Lăng, cửa Việt (Quảng Trị), cảng Kỳ Hà (Quảng Nam) và Âu thuyền Thọ Quang (Đà Nẵng) giá trị N-NH4+ tăng mạnh và vượt QCVN 10 cột 1 vào đợt 1, đợt đợt 2, đợt 3 và đợt 4.

Giá trị P-PO43-­­

Giá trị P-PO43-­­ dao động từ <0,03 – 1,16 mg/L. Tại cảng Kỳ Hà và biển Bãi Rạng, giá trị P-PO43-­­ vượt QCVN 10 cột 1. Giá trị P-PO43-­­ vượt QCVN 10 cột 2 tại: Âu thuyền Thọ Quang (đợt 1, đợt 2, đợt 3, đợt 4, đợt và đợt 7), cửa sông Hương (đợt 2), Cảng Tiên Sa (đợt 4). Các điểm quan trắc còn lại đều đạt QCVN 10 cột 1&2.

Giá trị Fe

Giá trị Fe dao động từ <0,3 – 0,93 mg/L, có xu hướng tăng mạnh vào đợt 1 và đợt 4. Riêng tại bãi biển Hải Ninh, Thuận An 1 giá trị Fe tăng mạnh và vượt QCVN 10 cột 1&2 vào đợt 2,3 và đợt 4.

Giá trị Dầu mỡ khoáng

Kết quả quan trắc Dầu mỡ khoáng tại 10 điểm năm 2023 dao động từ <0,3 – 1,4 mg/L, vượt QCVN 10 cột 1&2 tại đa số các điểm quan trắc. Ngoại trừ điểm quan trắc tại cửa sông Gianh (đợt 3, đợt 4), giá trị Dầu mỡ khoáng nhỏ hơn LOQ (0,3 mg/L).

Từ kết quả quan trắc môi trường thuộc chương trình quan trắc môi trường nước quốc gia năm 2023 cho thấy:

- Đối với môi trường không khí và tiếng ồn: nhìn chung diễn biến giá trị các khí ô nhiễm SO2, NO2  đều nằm trong giới hạn QCVN 05 chưa có dấu hiệu ô nhiễm. Tuy nhiên, giá trị tổng bụi lơ lửng và tiếng ồn trung bình vượt quy chuẩn tại một số KKT, KCN và các trung tâm đô thị thương mại, khu dân cư Đông Nam KCN Phú Bài, chợ Đông Ba (Thừa Thiên Huế); Tây KCN Liên Chiểu, Đông KCN Hòa Khánh, ngã 5 đường Trần Bình Trọng (Đà Nẵng); Trước ô tô Trường Hải (Quảng Nam); ngã tư Quang Trung – Hùng Vương (Quảng Ngãi) và phía Đông KCN Phú Tài, phường Quang Trung - TP Quy Nhơn (Bình Định). Ô nhiễm tiếng ồn có ít có sự biến động qua các đợt quan trắc, tuy nhiên ô nhiễm tổng bụi lơ lửng tăng dần từ đợt 1 đến đợt 5 và giảm vào đợt 6 đến đợt 8 tại các đô thị và khu vực giao thông.

- Đối với môi trường nước: chất lượng nước mặt tại LVS Vu Gia – Thu Bồn và LVS Hương năm 2023 có chỉ số VN_WQI trung bình dao động từ 82 - 95, chất lượng nước đạt mức tốt và rất tốt, trong đó: có 11/36 điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng tốt cho mục đích cấp nước sinh hoạt (chiếm tỷ lệ 30,6%), 25/36 điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt nhưng cần các biện pháp xử lý phù hợp (chiếm tỷ lệ 69,4%).

- Đối với môi trường nước biển ven bờ: kết quả quan trắc thành phần môi trường nước biển ven bờ vùng ven biển duyên hải miền Trung năm 2023 cho thấy các thông số TSS, N-NH4+, P-PO43-, Fe, Dầu mỡ khoáng có giá trị vượt ngưỡng quy định theo QCVN 10, các thông số còn lại chưa có dấu hiệu ô nhiễm.